top of page

CEDEAO ƝƐNABƆLI

Writer's picture: Michael ThervilMichael Thervil

Michael Thervil de ye o sɛbɛn


Fototalan (w) ma dɔn


« CEDEAO », n’o kɔrɔ ye « Afiriki tilebinyanfan jamanaw ka sɔrɔko jɛkulu » ye, a bɛ iko a bɛ ka binkanni taamasiɲɛw jira, bawo a ka fanga min bɛ Afiriki Sahel mara tilebin fɛ, o bɛ se ka ban. Kabini Mali ye Faransikaw n’u ka sɔrɔdasiw wajibiya ka bɔ a ka jamana kɔnɔ ka segin san 2022, farafinna jamana damadɔ wɛrɛw y’u sen don o sira kelen in na. Farafinna jamanaw i n’a fɔ Burukina Faso, Tchad, Nizɛri, ani sisan Côte d’Ivoire (Côte d’Ivoire) bɛ ka farafin jamana tɔw bila ka o ɲɔgɔn kɛ. Nin bɛɛ kɛlen kɔfɛ CEDEAO b’a daminɛ ka jeninida fa ni nin hɔrɔnyako in ye mara kɔnɔ.


Afiriki jamana nataw ka sɔrɔdasi gofɛrɛnaman fɛ ka bɔ Faransi ka koloniyali la, CEDEAO min sigira senkan san 1975, o bɛ ye ko fosi tɛ Ameriki ɲɛ filanan kɔ, hali ni CEDEAO y’a jira k’a ka laɲini ye ka Afiriki jamanaw fara ɲɔgɔn kan o mara kɔnɔ. Nizɛri, Burkina Faso ani Mali ye se sɔrɔ ka faranfasi ka bɔ Faransi ni sisan CEDEAO fila bɛɛ la, ka u yɛrɛ ka kelenya jɛkulu sigi u ni ɲɔgɔn cɛ min bɛ wele ko Alliance of Sahel States walima AES surunyalen.


Hali ni CEDEAO bɛ Kabo Verde, Benin, Gambia mara hali bi. Gana, Gine, Liberiya, Nizeriya, Togo ani Senegali, sisan hakilina minnu bɔra politiki ɲɛfɔlikɛlaw fɛ o mara kɔnɔ, olu bɛ sigasiga ko CEDEAO bɛ se ka bɔnɛ Afiriki jamana damadɔ wɛrɛw la a ka politikitɔnw na. Siwili caman, politikitɔn ɲɛmɔgɔw, ani sɔrɔdasi ɲɛmɔgɔw caman ka fɔ la, o mara kɔnɔ, CEDEAO ma se k’u ka layidu tiimɛ tuma bɛɛ, n’o ye ka Afiriki jamanaw lakana ka bɔ terrorisme, dɔrɔgufeere, basigibaliya, dantɛmɛko, banaw, ani caman na ka Afiriki jamanaw fara ɲɔgɔn kan. A fɔra ko Nizɛri sɔrɔdasiw ye fanga tiɲɛni kɛ a ka gɔfɛrɛnaman na tuma min na k’a sababu kɛ nanbarako fɔlenw ye, CEDEAO ye sankɔrɔta gɛlɛn dɔw kɛ Nizɛri kan min ye jamana politiki gɛlɛya ni sɔrɔko ni sigidako gɛlɛya lase jamana ma ka t’a fɛ k’a sɔrɔ a bɛ ka bagabagali kɛ ko a bɛna jamana minɛ kokura sɔrɔdasi fanga.


Hali ni CEDEAO ye bagabagali kɛ k’a bɛna sɔrɔdasi sɔrɔdasiw ci walasa ka Junta’s kɛlɛ, tiɲɛ kɛra ko CEDEAO tun tɛ se dɔrɔn ka se sɔrɔ sɔrɔdasi Junta kan, jamana saba minnu farala ɲɔgɔn kan. CEDEAO ka latigɛ juguw n’a ka bagabagali ni wale lankolonw ye Mali, Burkina Faso, ani Nizɛri sɔrɔdasi Junta’w fara ɲɔgɔn kan dɔrɔn, u bɛ yɔrɔ min na bi. Burkina Faso, Nizɛri ani Mali sɔrɔdasi Junta’s fana bɛ Irisi jate fɛɛrɛ ɲuman ye walasa ka bɔ tilebin jamanaw ka fanga la – k’a sɔrɔ CEDEA bɛ i n’a fɔ a sirilen bɛ waati tɛmɛnenw na, ka tilebin fangatigiw ka fali susu. Nin ye kuma gɛlɛnw ye, nka ninnu de ye ɲɛfɔli tigitigi ye min b’a jira ko Mali, Burkina Faso, ani Nizɛri sɔrɔdasi Junta’w bɛ ko in ye cogo min na.


Burkina Faso, Mali ani Nizɛri ka faranfasi ka bɔ CEDEAO la, CEDEAO ye dɔ bɔ kosɛbɛ, ka se 50% ma dugukolo bɛɛ lajɛlen na, a tun bɛ min mara fɔlɔ. Ni CEDEAO bɔnɛna miliyɔn 76 la a ka mɔgɔ miliyɔn 446 la fɔlɔ, a ka fanga kɔrɔ, jeyopolitiki dɔnnikɛlaw ka hakilinaw bɛ se ka kɛ yɔrɔ ye dɔrɔn.

5 views0 comments

Recent Posts

See All

Comments


bottom of page